فقدان آیت اللههاشمی رفسنجانی چه تاثیری بر فضای انتخاباتی خواهد گذاشت؟» این سوالی است که بعد از فروکش کردن اخبار تشییع میلیونی آیت الله، به عنوان پرسشی مهم در فضای سیاسی و حتی محاورهای طرح میشود که باید اذعان داشت تاثیرگذاری غیرقابل انکارهاشمی در انتخابات 24 خرداد 1392 در به وجود آمدن چنین ذهنیتی نقش و سهم زیادی دارد. «قطعا آقای روحانی چهرهای را از دست دادند که میتوانست در انتخابات یاریگرش باشد. البته ایشان میتواند با کارهایی که انجام میدهد و با کاهش دغدغههای مردم فضا را به نفع خود کند که این برای رئیس-جمهوری دور از دسترس نیست و میتواند با انجام دادن کارهای مثبت نظر مجدد جامعه را به سمت و سوی خودش جلب کند.» این را عباس سلیمی نمین مدیر دفتر مطالعات، تدوین تاریخ ایران میگوید. وی که معتقد است « روحانی چهرهای را از دست دادند که میتوانست در انتخابات یاریاش باشد» در گفت وگو با «بهار» به بررسی فضای پساهاشمی پرداخته است که در ادامه میخوانید:
خلاء آیت اللههاشمی در انتخابات ریاست جمهوری چه طور نمود خواهد داشت؟
به هرحال همه میدانند که آیت اللههاشمی رفسنجانی تاثیرگذاری زیادی در تحولات سیاسی داشت و در سال 92 هم نقش مهمی در پیروزی حسن روحانی ایفا کرد. دقیقا به همین دلیل میتوان گفت روحانی از فقدانهاشمی خسارت خواهد دید. در واقع باید گفت، همانطور که جامعه با رحلت ایشان از توانمندی کلانهاشمی محروم شد، حسن روحانی و مشخصا طیف اعتدالیون هم از این پس نمیتوانند روی توانمندی خاص آن مرحوم حساب کنند. به طور قطع به یقین جریانی که آقایهاشمی در اواخر عمر به آنها تعلق گرفت، اقلا در کوتاه مدت تبعاتی را از فقدان ایشان خواهد دید.
این یعنی پایین آمدن احتمال رای آوری روحانی؟
قطعا آقای روحانی چهرهای را از دست دادند که میتوانست در انتخابات یاریاش باشد. هیچ کس نمیتواند تاثیر آقایهاشمی را در رایهای روحانی در 24 خرداد 92 انکار کند. البته ایشان میتواند با کارهایی که انجام میدهد و با کاهش دغدغههای مردم فضا را به نفع خود کند که این برای رئیس جمهوری دور از دسترس نیست و میتواند با انجام دادن کارهای مثبت نظر مجدد جامعه را به سمت و سوی خودش جلب کند. البته آقای روحانی حتما میدانند که مردم، مردمی آگاه هستند و سره را از ناسره تشخیص میدهند. به همین دلیل ایشان باید مراقب باشند تا تحت تاثیر فضاسازیهای بی مورد برخی از اطرافیانش نباشد تا بتواند کارها را به طور اصولی پیش ببرد.
تحلیل شما از موقعیت فعلی روحانی در ماههای منتهی به انتخابات چیست؟
دولت یازدهم هم مثل هر دولت دیگری نکتههای مثبت و منفی خاص خودش را دارد. البته آقای رئیس جمهور باید بداند که موقعیتاش برای برنده شدن در انتخابات نسبت به سال 92 دشوارتر است و به همین دلیل آگاه باشد که باید مردم را به نتیجه برساند که اوضاع شان نسبت به گذشته بهتر شده است. مردم زمانی به این تصمیم میرسند و رای خود به روحانی را تکرار میکنند که در وهله اول این حس را پیدا کنند که در دولت فعلی، مشکلهایشان کمتر شده و مخصوصا اینکه دغدغه معیشتیشان برطرف شده باشد. اما دوباره تکرار میکنم، فقدان آیت اللههاشمی حتما تبعات انتخاباتیای برای ایشان به همراه خواهد داشت.
البته آیت اللهِ مرحوم در کل فضای سیاسی و مدیریتی نظام چهرهای موثر بود و اینطور نبود که به یک شخص یا طیف خاصی مرتبط باشد.
بله، مطلوب هم این بود که چهرهای استثتایی و تاثیرگذاری چون شادروانهاشمی وارد فضای جناحی و جدلهای سیاسی نشوند که خودشان هم به چنین موقعیتی باور داشتند. اما در سالهای واپسین حیات شان اتفاقاتی افتاد که باعث شد، قضاوت عمومی به درستی به این نتیجه برسد که ایشان در اختیار گروهی خاص قرار گرفتهاند که البته باید اذعان داشت، شأنهاشمی فراتر از اینها بود و او به عنوان همراه امام و یار رهبریای کاش فقط در مسائل کلان ورود میکرد.
البته هجمههایی که به ایشان وارد شد و تهمتهای متعدد، ربطی به نوع فعالیت آیتالله نداشت.هیچ کس نمیتواند اتهام را درباره هر چهرهای که باشد، امری ناپسندیده نداند و از اتهام زنندگان دفاع کند. متاسفانه آیت الله در این چند سال از رفتار برخی تندروها و البته نزدیکان خود اذیتهای زیادی را متحمل شد. این نوع رفتار هم باعث ایجاد تنش در جامعه میشود و هم اینکه موجب میشود فرصتهایمان به تهدیدهایی جدی تبدیل شود. همه باید با هر نگاهی که داریم، اصل را بر منطقمداری بگذاریم تا بتوانیم مملکت را به سمت توسعه و آرامش رهنمون بسازیم و اجازه ندهیم، مطالبه بدخواهان نظام جمهوری اسلامی به سرانجام برسد. شما در خلال صحبتهایتان به محروم ماندن جامعه از توانمندیهای کلان آیتالله اشاره کردید. در حالیکه گروهی سعی داشتندهاشمی را تخریب کنند.
اصلا چنین چیزی را نمیتوان پذیرفت که آیت اللههاشمی رفسنجانی قدمی علیه کشور و نظام بردارد. البته آقایهاشمی استنباط و نظرش در برخی از موارد مغایر بود. اما با وجود این مقام معظم رهبری اطمینان کامل داشتند که با وجود برداشتها و نظرات متفاوت، ایشان قطعا در هر شرایطی مصلحت نظام و منفعت کشور را نادیده نمیگرفت و به همین دلیل در پیام شان گفتند که اختلاف نظرها و اجتهادهای مخالف باعث نخواهد شد تا ایشان اقدامی علیه نظام انجام بدهد که باید تصریح کرد، این اعتماد سرمایهای عظیم و ارزشمند برای آن مرحوم بود و امکان ندارد که کسی بتواند در کوتاه مدت به چنین موهبتی برسد.
به عنوان مثال آقایهاشمی اجتهادش این بود که جمهوری اسلامی در بحث سوریه هیچ مداخلهای نداشته باشد، با وجود اشتباه بودن این نظریه، کسی بر او خرده نگرفت و همچنین خودش هم اجازه نداد که برخی از کشورهای ضد اسلامی از این اجتهادشان سوءاستفاده کنند که این خیلی مهم است و جزئی از خصوصیات منحصر به فرد ایشان بود.
برای سوال پایانی؛ مفهوم تشییع میلیونی آیت اللههاشمی رفسنجانی چه چیزی بود؟
اتفاق 21 دیماه نشان داد که مردم ایشان را به عنوان یکی از شخصیتهای تاثیرگذار انقلاب و نظام میشناسند و برخلاف سیاسیون که گروهی تخریبش میکردند و عدهای هم سعی داشتند تا مصادرهاش کنند، مردم ایران نشان دادند که آیت اللههاشمی رفسنجانی شخصیتی استثنایی بود که به همه ملت ایران تعلق داشت و ارزشش به قدری زیاد بود که نباید دستاویز تحرکات سیاسی شود. در پایان ذکر این نکته ضروری است که نظر آقایهاشمی هم چیزی غیر از این نبود که باید تلاش شود تا وحدت و یکپارچگی در کشور حرف اول و آخر را بزند تا از این طریق بتوانیم اهداف تعیین شده را محقق کنیم.